“Бээжин-2008” зуны олимпийн XXIX наадмын эхний таван өдөр манай баг тамирчдаас медалийн чимээ гарсангүй. Харин наймдугаар сарын 13- нд спорт гар бууны 25 м-т онч сорьсон шилдэг буудагчдаас найм нь медалийн төлөө, цаашлаад олимпийн аварга болохын төлөө 20 сум буудахаар шалгарч үлджээ. Оноогоороо тэдний тэргүүнд Монголын мэргэн бууч, Отрядын Гүндэгмаа зогсож байна. Тэрбээр урьдчилсан үндсэн буудлагадаа 590 оноосон юм. Зурагтаа үзэж суутал Гүндэгмаагийн бууны сум гацсан гэлцээд эхлэв. Аймаар юм шиг, гайхмаар юм шиг... Ямар ч байсан олимпийн их наадмаас алт шиг мөнгөн медаль авлаа. Ингэх гээд байсан юмаа, тэр. Алт шиг гэдгээ тодруулах учир байна аа. 

Монголын тамирчид 1980 оны Москвагийн их наадмаас хойш зүүж үзээгүй мөнгөн медалийг 28 жилийн дараа Бээжингээс авав. Чингисийн Монголын тамирчин хүүхнүүдээс анх удаа олимпийн мөнгөн медалийг тэр энгэртээ гялалзуулав. Ер нь түүний амжилт олимпоос олимпод ахисаар өдий хүрсэн. Ахисаар ирснийг нь Атлантад 580, Сиднейд 581, Афинд 583, Бээжинд 590 оносон баримтууд бэлхнээ илэрхийлнэ. Гүндэгмаагийн хувьд 592 оноогоор хэд хэдэн алтан медаль авчихсан тамирчин. Олимпийн наадмаар монгол түмнээ ингэж нэг баярлуулах гэж хичээсний, түмэн олон ч итгэж хүлээсний үйлс бүтэх нь тэр. Булган сүүлтэй тамирчны маргааш нь Монгол Улсаас олимпийн алтан медальтны түрүүч гараад ирсэн нь бүр ч гайхалтай. Гүндэгмаагийн амжилтад Монгол түмэн яаж баярлаж байсныг зах зухаас тодотгоё.

“Монгол ньюс”–ийн цахим хаягаар ирсэн мэдээнүүдийг “Өнөөдөр” сонин 2008 оны наймдугаар сарын 16-ны 189 дүгээрт тэргүүн нүүрнээсээ эхлэн нийтлүүлсэн бий. Бээжингийн их наадмаас Монголын тамирчдын анхны медаль авсан О.Гүндэгмаад хандсан олон сэтгэгдэл гарчээ. Тэдгээрээс цөөнийг дор сийрүүлье. “...Үнэхээр дэлхийд данстай мэргэн бууч юм. Улам их амжилт гаргахыг хүсье. Аз жаргал бүхэн чамтай цуг байг ээ. Магнай”, “Гүндэгмаа эгч ээ, танд баярлалаа. Мөнгөн медаль чинь их үнэтэй, маш чанартай болж чадсан. Дараа бас олимп болно. Тэгэхэд та алтан медаль аваарай. Зулцэцэг”. “Гүндэгмаа чамд баярлалаа. Дэлхийн монголчуудын бахархал шүү. Лондоноос алтан медаль авчрахыг бид хүлээх боллоо.

Дэмбэрэл эгчийнхээ гавьяаг чи л залгаж, түүний авсан дэлхийн анхны алтыг олимпийн алт болгоно гэж итгэж байна.Төрүүлж өсгөсөн аав, ээжид тань баярлалаа. Тэд үнэхээр гайхамшигтай охин төрүүлж, эх орондоо бэлэглэжээ. Ямар хүү төрүүлснээ ээж минь та хараарай гэдэг яасан үнэн үг вэ. Сайн багш анд нөхөд ар гэрийнхэнд тань баяр хүргэе. Монгол Улсын төлөө зүтгээрэй. Ирландаас.” Энэ мэтчилэн баярласан хүмүүсийн үг сонины хуудас, зурагтын дэлгэц, радиогийн шугамаар үргэлжилсээр байсныг сонсоход таатай байлаа. Инээмтгий баатрын сонирхолтой ярианы завсар түүний 20-иод жилийн хөдөлмөрийн үр дүнгээс түүвэрлэж өгүүллээ. Бидний яриа ингэж үргэлжлэв. Үнэндээ би олимпийн наадмаас медаль авахыг олон жил хүсч, мөрөөдөж, хөдөлмөрлөж зүтгэсэн. Чин үнэнийг ярихад олимпийн их наадмаас мөнгөн медаль авсандаа тухайн агшинд сэтгэл тиймхэн байсан ч чамлах учиргүй амжилт гэдэгтэй төдөлгүй эвлэрч одоо дасчээ.

-Олимпийн аварга болоход шувтаргын буудлагын гурав дахь цувралд буу тань гацсан нь нөлөөлсөн байх л даа?

-Тийм ч биз, бас үгүй ч байж магадгүй. Унасан бөхөд шалтаг мундахгүй гэгчээр элдэв тайлбар ярихад тулбал түмний мэдэх баримт тэр гацаа мөн. Тун эгзэгтэй тэр агшинд өөрийгөө хянаж дараагийн буудлагад бүх юмаа сэгсэрчихэлгүй амжилтаа хадгалж чадсан минь бас нэг ялалт. Хожуу эргээд бодоход “Бээжинд буу гацаагүй бол...” гэж санагддаг л юм. 590 онож мөнгөн медаль авсан амжилтаараа одоо бахархаж л байна. Энэ амжилтыг төр, түмэн сайхан мялаалаа. Бид баяртай сайхан аж төрж явна аа.

-Ингэхэд Хөдөлмөрийн баатрынх нийслэлийн хаахна аж төрж байгаа билээ?

-Цэнгэлдэх хүрээлэнгийн дэргэд “Нархан” хотхонд. Би “Алдар спорт хороо”, “Алтай констракшн” компанийн тамирчин шүү дээ. Олимпийн их наадмын амжилтыг минь мялааж, компанийн маань захирал Хадбаасангийн БатЭрдэнийн өгсөн байранд манайх төвхнөсөн.

-Бэлтгэлдээ ирэхдээ ямар машинаар жирийлгэдэг вэ. Ер нь хэр зэрэг жолооч билээ?

-Жолоочийн хувьд 1997 онд гурван сар номыг нь үзэж, дадлага хийгээд үнэмлэх авсан. Өөрийгөө гайгүй жолооч гэж боддог. Шинэ жолооч байхдаа аавынхаа тэргийг бариад хааяа будилна. Аав “Чи орчлонгийн бүх нүхийг тоолчих юм. Өөрийнхөө талыг донслуулаач” гээд зэмлэдэгсэн. 2008 оны намар “Олимпийн баатрууд шагналын мөнгөөрөө банк байгуулаад, байшиндаа зочид буудал нээгээд, машинуудаараа такси бааз байгуулаад улам хөлжих нь” гээд онигоо гарсныг та сонссон байлгүй. Тэр үед манай холбооны дарга байсан В.Отгондэмбэрэл гуай 2012 онд алтан медаль аваарай гэж ерөөгөөд шаргал өнгөтэй “Ниссан” маркийн машин бэлэглэсэн юм. Түүнийгээ унаад жирийлгэж байна.

-Х.Цагаанбаатар та хоёр саяхан нийслэлийн нэг том шагнал авч харагдсан. Ямар шагнал вэ?

-Аан, тэр чинь “Нийслэлийн спортлог гэр бүл” гэсэн өргөмжлөл. Олон айлыг шагнаж байна лээ. Оюунлаг, өнөр, спортлог ...зэрэг ангиллаар тодруулдаг уламжлалтай юм байна.

-Нийслэлийн төдийгүй Монголын спортлог гэр бүлийн шинэ хүн одоо овоо болсон байлгүй. Гэрийн үйлчлэгч, хүүхэд асрагчтай болсон уу? Мэдээж та хоёрт хүүхэд цаг зав хомсхон байдаг байлгүй? 

Манай хүү 2009 оны наймдугаар сарын 1-нд буюу аавыгаа дэлхийн аварга болохоос хэдхэн хоногийн өмнө төрсөн. Гэрийн үйлчлэгч, хүүхэд асрагч байхгүй ээ, ээж минь хардаг. Манай хүү бараг эмээгийн хүү болчихсон байна лээ. 

-Хүүхдээ ээжээрээ харуулж, сэтгэл хоёрдохгүйгээр бэлтгэлээ дагнасны хэрэг бүтэж, “Лондон 2012”-ыг зорих боллоо. Төрснөөсөө хойш чухам хэдийнээс бэлтгэл, сургуулилтаа эхэлсэн бэ?

-Яараад л 2010 оны шинэдээр бэлтгэлээ хийж эхэлсэн. 11 ондоо багтаагаад олимпийн наадамд тав дахиа оролцох эрхтэй болсон болохоор бэлтгэлээ улам шамдлаа.

-Өдөрт хэдэн цагийн бэлтгэл хийж, хэчнээн сум бууддаг вэ? 

-Ер тэмцээн дөхсөн үед өдөр бүр бэлтгэл хийнэ. Бэлтгэлтэй өдөр 8.00-19.00 цаг хүртэл бараг эндээ байна. Миний өнөөдрийн хийх ажлыг багш тэр самбар дээр бичиж орхиод, парагийнхантай хуралд явсан. Багшийн даалгаснаар 227 сум буудаж гүйцээгээд завсарлана. 

-Тийм олон бууддаг хэрэг үү. Тэмцээний үед нэг өдөр 80 сум бууддаг биз дээ? Барагцаалбал гурван өдрийн ажил хийгээ юу?

-Үдээс хойш дахиад буудна аа. Буу минь нэг килограмм орчим жинтэй. Буудах тоолондоо өргөнө. Өргөх ч гол биш. Шагайх, барих гээд нарийн журамтай. Тэгээд зогсоод байгаа биз дээ. Нэг иймэрхүү хөдөлмөр эрхэлсээр даслаа. 

-Та тав дахь олимпийн наадамд тамирчнаар оролцох Монголын эмэгтэй тамирчдын анхдагч болж байна. Туршлагатай, ур чадвартай, хал үзэж, халуун чулуу долоосон баатрыгаа Лондонд улам сайхан онохыг манайхан хүсэх нь лав.

-Тамирчин хүний хувьд олимпийн их наадамд оролцох нэр төрийн хэрэг болжээ, орчин үед. Урьдчилсан тэмцээнээс шалгараад оролцдог журам тогтлоо. Тив, дэлхийн аль ч тэмцээнд явж байгаа тамирчид эх орныхоо нэрийн хуудас болдог. Амжилт гаргахын төлөө чармайдаг. Лондонд сайн буудахыг хүсч мөрөөдөөд бэлтгэлээ базаасаар л байна. Энэ бол бохир шунал биш. Монгол түмнээ дахин баярлуулах мөрөөдөл. Төр түмэн намайг сайн буудаж медаль авахад баярлуулсан. Шинэ сайхан ялалтаар спорт сонирхогчдоо дахиад баярлуулахын тул хайртай хүүгээ эмээд нь даатгачихаад бэлтгэлдээ шуударсан минь ийм учиртай.

Хөдөлмөрийн баатрын хугас өдрийн бэлтгэлийг харж, цайны цагаас нь хороон байж ярилцсанаа уншигч түмэндээ толилуулав. Отрядын Гүндэгмаад “Лондон 2012”-оор зогсохгүй олон олимпод цэц сорих нас байна. Сонгосон спортын нь онцлог ийм. Тиймээс энэ удаагийн бичлэгтээ “Төгсгөл” гэсэн хэсэг бичсэнгүй, үргэлжлүүлээд завсарлахаар төлөвлөж суутал баатар минь Ираны гран-при тэмцээнээс дахиад хошой алтан медальтай хүрээд ирлээ. Олимпийн өмнөх оны хөдөлмөрийн бариа нь хос алт болж таарлаа. Бэлэг дэмбэрэлтэй үйлс үргэлжилсээр. Отрядын Гүндэгмаа “Олимпийн Гүндэгмаа” болж алдарших нь. 
 

Р.ЧУЛУУН

Зохиогчийн эрх: “Таван цагариг” сонин